Innovatie in het Concertgebouw: 3D-technologie in actie!

Tussen de concerten door gaat deze zomer de Kleine Zaal op de schop. De werkzaamheden breiden zich uit naar de bovengelegen zolder. Daar wordt een nieuwe hijsinstallatie gebouwd. ‘Wij noemen dat het kraanbanenplan.’

Maandagochtend: een immense hijskraan staat geparkeerd voor de artiesteningang. Stalen balken van diverse lengtes gaan de lucht in. ‘De Kleine Zaal is tien dagen vrij’, zegt Arnold van Duijn, chef van de operationele dienst van Het Concertgebouw. ‘Dat gebeurt vrijwel nooit, dus die tijd grijpen we aan voor wat wij het kraanbanenplan noemen.’ Het is veruit de grootste operatie van de hele verbouwing.

Trappetje op, trappetje af. Via een kruip-door-sluip-doorroute over het dak neemt Van Duijn ons de volgende middag mee naar de zolder van de Kleine Zaal. De balken die een dag eerder nog door de lucht zweefden, vormen een indrukwekkend, ruimtevullend frame. ‘De eisen aan theatertechniek worden steeds groter’, legt Van Duijn uit. ‘Denk aan lampen, geluidsversterking of ledschermen. Zie je die vier takels? Dat is ons huidige systeem. Aan één takel kunnen we nu 65 kilo hangen. Dankzij die kraanbaan zijn de krachten beter verdeeld over de fundering en hijsen we straks 250 kilo per takel omhoog.’

Het ontwerp is van een ingenieursbureau, in samenwerking met Stieva Metaal Groep. ‘Met behulp van digitale meetapparatuur zijn de maten exact ingemeten‘, aldus Van Duijn. In de fabriek maakten ze de balken op maat. Van Duijn wijst naar een gat in de vloer. Een bakstenen muur van veertig centimeter dik is zichtbaar. ‘De constructie wordt bevestigd op de fundering van de Kleine Zaal. Dat was een strikte eis: je wilt natuurlijk niet dat het bouwsel instort.’

De lichtste balk weegt twintig kilo, de zwaarste tachtig. Het takelen was best spannend, zegt Van Duijn. ‘We rekenden op twee of drie dagen. Je kunt die balken wel naar boven brengen, maar waar laat je ze? Het plafond van de Kleine Zaal kan dat gewicht niet dragen.’

Uiteindelijk lukte het toch in een paar uur. Vanaf het bordes zijn de balken eén voor één naar de zolder gebracht. Het sjouwwerk deden ze met vijf man, vertelt Louyan Koeckhoven. Bij Stieva Metaal Groep volgt hij een leerwerktraject. ‘Naast de bouwtekening hadden we een 3D-filmpje. We hebben eerst de staanders geplaatst en zijn daarna direct begonnen met bouwen.’ Het loopt gesmeerd, zegt hij. ‘Sommige gaten hebben we iets groter moeten maken, maar dat is ook het enige.’

Normaal staat Koeckhoven in de rvs-hal van het bedrijf, waar hij materialen maakt voor de voedingsindustrie. Deze week loopt hij mee met de buitendienst. Het werk bij Het Concertgebouw is een welkome afwisseling. ‘Ik was hier nooit eerder, maar wat ik heb gezien vind ik het gebouw heel mooi. Het leuke is: ik denk dat veel mensen in de zaal geen idee hebben van wat zich hier op zolder bevindt.’

De kraanbaan wordt nog uitgerust met takels. Dat zijn er aanzienlijk meer dan bij het huidige systeem. Van Duijn telt de gaten die speciaal daarvoor in het plafond van de Kleine Zaal zijn aangebracht. ‘Het zijn er nu veertien. Daar komt nog één hijsgat bij boven het podium.’ Ook de besturing wordt vernieuwd. ‘Dan hoeven we niet met losse takels te werken, maar kunnen we huppakee, in één keer een hele lijn in werking stellen.’

Koeckhoven kijkt tevreden rond. Ze zijn bezig met het precies op hoogte stellen van de constructie, zegt hij. ‘Daarna verankeren we de staanders in de fundering. Vervolgens lopen we de bouten nog even na of ze goed vastzitten, en dan is het klaar.’

Van Duijn kan niet wachten. ‘Niet alleen kunnen we de huurders van de Kleine Zaal veel meer technisch comfort bieden, ook het werk zelf wordt makkelijker en efficiënter. Nu zijn we beperkt in onze keuzes. Wil je bijvoorbeeld extra licht of een groot scherm inhangen, dan lukt dat vaak niet.’ Dat soort ongemakken behoren straks tot het verleden. Van Duijn grijnst: ‘We gaan gewoon helemaal los.’